Zasada szczególnej ostrożności - w każdej sytuacji gdy istnieje niebezpieczeństwo kolizji (każde skrzyżowanie, przejście dla pieszych, przejazd kolejowy, podczas zmiany pasa, cofania itd.) należy zachować szczególną ostrożność, tj. zwiększyć uwagę i dostosować się do warunków w stopniu umożliwiającym odpowiednio szybkie reagowanie.
1. Bezpieczeństwo ruchu - należy ustąpić w sytuacji zagrożenia nawet gdy formalnie mamy pierwszeństwo. Stosujemy się do zasady ograniczonego zaufania: uczestnik ruchu i inna osoba znajdująca się na drodze mają prawo liczyć, że inni uczestnicy tego ruchu przestrzegają przepisów ruchu drogowego, chyba że okoliczności wskazują na możliwość odmiennego ich zachowania.
2. Jeżeli ruchem kieruje osoba to stosujemy się do poleceń i ignorujemy sygnalizator oraz znaki określające pierwszeństwo. Dotyczy to nawet pojazdów uprzywilejowanych.
3. Jadą pojazdy uprzywilejowane czyli wysyłające niebieskie światła błyskowe i odpowiednie sygnały dźwiękowe. Mają pierwszeństwo przed każdym pojazdem, pod warunkiem zachowania szczególnej ostrożności. Czerwone światło błyskowe oznacza początek i koniec kolumny pojazdów uprzywilejowanych.
4. Sygnalizator - decyduje o kolejności poruszania się na skrzyżowaniach, przy przejściu dla pieszych, przy przejeździe dla rowerzystów i przy zwężonych odcinkach drogi. Sygnalizator anuluje znaki drogowe regulujące pierwszeństwo przejazdu.
5. O pierwszeństwie przejazdu decydują znaki drogowe: pojazdy na drodze głównej wyznaczonej przez znak D-1 (droga z pierwszeństwem) lub jeden ze znaków A-6 (np. A-6a) mają pierwszeństwo przed pojazdami na drodze podporządkowanej (znaki A-7 ustąp pierwszeństwa i B-20 STOP). Na zwężonym odcinku jezdni pierwszeństwo jest wyznaczone przez znak D-5 (pierwszeństwo na zwężonym odcinku jezdni) i B-31 (pierwszeństwo dla nadjeżdżających z przeciwka). W sytuacjach gdy nie mamy rozstrzygnięcia stosujemy się do dalszych zasad.
6. Ustępujemy pieszym:
a) na przejściu na pieszych D-6 (lub rowerzystom na przejeździe dla rowerów D-6a)
b) gdy musimy przejeżdżać przez chodnik, drogę dla pieszych C-16 np. wjeżdżając do bramy (podobnie rowerzystom gdy przejeżdżamy przez drogę dla rowerzystów C-13)
c) niepełnosprawnym gdy mają widoczną ograniczoną sprawność ruchową oraz niewidomym używającym białej laski. Kierujący jest zobowiązany zatrzymać pojazd w celu umożliwienia jej przejścia.
d) w strefie zamieszkania - piesi mogą tam korzystać z całej szerokości jezdni
e) przechodzącym przez jezdnię poprzeczną - w wypadku gdy skręcamy
f) na przystanku tramwajowym D-17 bez wysepki, gdy na przystanek wjeżdża tramwaj - należy zatrzymać się tak długo aby zapewnić pieszym swobodne przejście do tramwaju lub na chodnik
7. Jadą pojazdy szynowe - mają pierwszeństwo przed każdym innym pojazdem w sytuacji równorzędnej. Wyjątki: a) Gdy wyjeżdżają z zajezdni lub pętli - wtedy jest to włączanie się do ruchu. b) Na skrzyżowaniu ze sygnalizacją świetlną skręcający tramwaj ustępuje pojazdom jadącym na wprost. Motorniczy o tej sytuacji jest ostrzegany znakiem AT-5 ruch kolizyjny. Ten wyjątek nie obowiązuje na rondzie (znak C-12), tramwaj ma tam zawsze pierwszeństwo. Wątek na forum
8. Należy umożliwić włączenie się do ruchu autobusowi lub trolejbusowi wyjeżdżającym z przystanku (D-15 / D-16) na obszarze zabudowanym.
9. Pojazdy jadące swoim pasem - ustępują pojazdom ze swojej prawej strony. Przy skręcaniu w lewo i zawracaniu należy dodatkowo ustąpić jadącym z przeciwka na wprost lub skręcającym w prawo.
10. Pojazdy zmieniające pas z prawego na lewy - ustępują pojazdom jadącym już tym pasem. Uwaga, jeżeli ktoś przed nami również zasygnalizował zmianę pasa ruchu na ten co my, musimy ustąpić i nie możemy bezmyślnie wyprzedzać.
11. Pojazdy zmieniające pas z lewego na prawy - ustępują pojazdom jadącym już tym pasem oraz pojazdom z punktu 10 (gdy dwa pojazdy chcą jednocześnie wjechać na ten sam pas). Uwaga taka sama jak przy punkcie 10.
12. Pozostali piesi - zgodnie z przepisami powinni ustąpić pojazdom przy przechodzeniu przez jezdnię. Jednak mimo posiadanego pierwszeństwa, jeżeli pieszy przechodzi przez jezdnię, należy zwolnić i umożliwić przejście.
13. Pojazdy cofające i włączające się do ruchu - ustępują one wszystkim innym uczestnikom ruchu drogowego.
14. W skrajnych przypadkach, gdy zasady 1-13 nie wyznaczają kolejności, ktoś musi kogoś przepuścić. Patrz niżej.
Pieszy a rowerzysta:
Na drodze dla rowerów pieszy, z wyjątkiem osoby niepełnosprawnej, musi ustąpić miejsca rowerowi.
Na chodniku, drodze dla pieszych oraz drodze dla pieszych i rowerów kierujący rowerem musi ustąpić miejsca pieszym.
Kolejność poruszania się nie jest wyznaczona:
1) przy idealnej symetrii. Przykłady:
Nie ma reguły która dałaby pierwszeństwo. A to dlatego, że jeżeli przyznalibyśmy pierwszeństwo na którymś rysunku pojazdowi A, to obracając rysunek musielibyśmy uznać że pierwszeństwo ma B.
2) na skrzyżowaniu równorzędnym gdy pojazdy tworzą łańcuch A > B > C > A
3) między pieszymi - z oczywistych względów
4) między pojazdami uprzywilejowanymi
W takich sytuacjach ktoś kogoś przepuszcza (gest ręką lub mignięcie światłami) lub też obowiązują ruch wahadłowy. Na egzaminie w takich sytuacjach należy zapytać się egzaminatora i jeżeli nie odpowie nie ruszać.
Sposoby ustępowania:
O ile zasady ustępowania są jednolite, to nazewnictwo czynności nie:
- Na skrzyżowaniu równorzędnym i przy znakach ustępujemy pierwszeństwa (definicja: powstrzymanie się od ruchu, jeżeli ruch mógłby zmusić innego kierującego do zmiany kierunku lub pasa ruchu albo istotnej zmiany prędkości, a pieszego - do zatrzymania się, zwolnienia lub przyspieszenia kroku)
- Będąc na torowisku należy ustąpić miejsca nadjeżdżającemu pojazdowi szynowemu, tj. usunąć się z drogi o ile to możliwe.
- Przy sygnałach świetlnych i osobie kierującej ruchem stosujemy się do poleceń. Różnica między "stosowaniem się do poleceń" a "ustępowaniem pierwszeństwa" jest taka: zielone światło można rozumieć jako pierwszeństwo, ale czerwone nie można rozumieć jako ustąp pierwszeństwa - czerwone to zakaz wjazdu.
- W sytuacji zagrożenia należy podjąć wszelkie możliwe działania aby zapobiec tragedii, obojętnie czy przepisy szczegółowe na nie zezwalają lub nie. To jest wyższa konieczność. Można gwałtownie zahamować, trąbić, wjechać na chodnik, ostro zmienić kierunek jazdy itd.
- Pojazdowi uprzywilejowanemu należy ułatwić przejazd - najlepiej przesunąć się na bok i ułatwić wymijanie / omijanie / wyprzedzanie
- Autobusowi wyjeżdżającemu z przystanku na obszarze zab. należy umożliwić włączenie się do ruchu.
Miejsce zatrzymania się:
Zatrzymanie przy przecinaniu się kierunków ruchu powinno nastąpić:
1) przed linią zatrzymania P-12, P-13, P-14
2) jeżeli nie ma linii to przed sygnalizatorem lub znakiem G-3, G-4 krzyż św. Andrzeja
3) jeżeli nie ma sygnalizatora ani krzyża, to w miejscu w którym kierujący może upewnić się, że nie utrudni ruchu na drodze z pierwszeństwem.
Pojazdy zawracające:
Pojazdy zawracające stosują się do normalnych zasad pierwszeństwa, np. mają pierwszeństwo przed pojazdami na drodze podporządkowanej. Reguła ta obowiązuje od 1 I 2005, mimo to często jest lekceważona. Poprawne zachowanie w takiej sytuacji Z drugiej strony, na skrzyżowaniu dróg równorzędnych lub z pierwszeństwem łamanym, zawracający powinien przed opuszczeniem skrzyżowania ustąpić pojazdowi z prawej strony. Wątek na forum
Pozostałe uwagi
- Te przepisy stosuje się we wszystkich sytuacjach, również przy przecinaniu się kierunków ruchu poza skrzyżowaniem.
- Nie możemy wjechać na skrzyżowanie lub przejazd kolejowy, jeżeli dalej jest korek i nie ma możliwości opuszczenia skrzyżowania czy przejazdu.
- Pojazdów uprzywilejowanych (niebieskie lub czerwone światło błyskowe) nie należy mylić z pojazdami wysyłającymi żółte światło błyskowe - takie oznaczają roboty drogowe, nie muszą stosować się do ruchu prawostronnego, zakazów postoju, ruchu, minimalnej prędkości itp., ale dotyczą ich zwykłe zasady pierwszeństwa.
- W podręcznikach podaje się hierarchię "polecenia policjanta - sygnały świetlne - znaki drogowe - normy w przepisach". Jednak nie jest to dokładne, np. ustępowanie pojazdowi uprzywilejowanemu jest normą z przepisów, a przecież jest ważniejsze od sygnałów świetlnych.
- Najważniejsze na drodze są zdrowy rozsądek i wyobraźnia, znajomość zasad pierwszeństwa nic nie da jeżeli nie zastosujemy się do nich, w szczególności do zasady 1.
